กัมมัฏฐาน 40 อย่าง
 บทนำที่ควรรู้  
                         กสิณกัมมัฏฐาน 10 อย่าง 
       1. ปถวีกสิณ                                กระสิณสำเร็จด้วยดิน 
       2. อาโปกสิน                              กระสิณสำเร็จด้วยน้ำ 
       3. เตโชกสิณ และที่เหลือ         กระสิณสำเร็จด้วยไฟ 
       4. วาโยกสิณ                               กระสิณสำเร็จด้วยลม 
       5. นิลกสิณ                                  กระสิณสำเร็จด้วยสีเขียว 
       6. ปีตกสิณ                                   กระสิณสำเร็จด้วยสีเหลือง 
       7. โลหิตกสิณ                             กระสิณสำเร็จด้วยสีแดง 
       8. โอทาตกสิณ                            กระสิณสำเร็จด้วยสีขาว 
       9. อาโลกกสิณ                            กระสิณสำเร็จด้วยแสงสว่าง 
     10. ปริจฉินนากาสกสิณ             กระสิณสำเร็จด้วยช่องว่าง
                             อสุภกัมมัฏฐาน 10 อย่าง 
      1. อุทธุมาตกอสุภ                     ซากศพที่ขึ้นพอง 
      2. วินีลกอสุภ                             ซากศพที่ขึ้นเป็นสีเขียว 
      3. วิปุพพกอสุภ                          ซากศพที่หนองแตกพลัก 
      4. วิจฉิททกอสุภ                        ซากศพที่ถูกตัดเป็นท่อนๆ 
      5. วิกขายิตกอสุภ                        ซากศพที่ถูกสัตว์กัดกระจาย 
      6. วิกขิตตกอสุภ                          ซากศพที่ถูกทิ้งไว้เรี่ยราด 
      7. หตวิกขิตตกอสุภ                     ซากศพที่ถูกสับฟันที่กระจาย 
      8. โลหิตกอสุภ                             ซากศพที่มีโลหิตไหลออก 
      9.  ปุฬุวกอสุภ                               ซากศพที่เต็มไปด้วยหนอน  
    10. อัฏฐิกอสุภ                                ซากศพที่เป็นกระดูก
                        อนุสสติกัมมัฏฐาน 10 อย่าง 
       1. พุทธานุสสติ                         ระลึกถึงคุณพระพุทธเจ้า 
       2. ธัมมานุสสติ                          ระลึกถึงคุณพระธรรม 
       3. สังฆานุสสติ                         ระลึกถึงคุณพระสงฆ์  
       4. สีลานุสสติ                            ระลึกถึงศีลของตน 
       5. จาคานุสสติ                           ระลึกถึงทานที่บริจาคแล้ว 
       6. เทวตานุสสติ                        ระลึกถึงคุณธรรมให้เป็นเทวดา 
       7. มรณานุสสติ                         ระสึกถึงความตาย 
        8. กายคตาสติ                           ระลึกถึงร่างกายล้วนแต่ไม่สะอาด 
       9. อานาปานสติ                       ระลึกถึงการกำหนดลมหายใจ 
     10. อุปสมานุสสติ                      ระลึกถึงนิพพานที่ดับทุกข์ทั้งปวง 
                        ววัตถาน 1 อย่าง 
     1. จตุธาตุววัตถาน                    กำหนดแยกตนออกเป็นธาตุ 4
                พรหมวิหารกัมมัฏฐาน 4 อย่าง 
     1. เมตตา                          ความรักที่มุ่งช่วยทำประโยชน์ 
     2. กรุณา  และที่เหลือ    ความสงสารที่มุ่งช่ายบำบัดทุกข์ 
     3. มุทิตา                           ความพลอยยินดีต่อความดีของผู้อื่น 
     4. อุเปกขา                       ความเป็นกลาง วางเฉย 
               อารุปปกัมมัฏฐาน 4 อย่าง 
     1. อากาสานัญจยาตนะ           อากาศไม่มีที่สุด 
     2. วิญญานัญจายตนะ              วิญญาณไม่มีที่สุด 
     3. อากิญจัญยายตนะ                ความไม่มีอะไร 
     4. เนวสัญญานาสัญญาตนะ   มีสัญญาก็ไม่ใช่ไม่มีก็ไม่ใช่ 

                   สัญญา 1 อย่าง 
    1. อาหาเรปฏิกูลสัญญา       หมายรู้ในอาหารเป็นน่าเกลียด