อาโปกสิณ
การเจริญอาโปกสิณที่เป็นเอง
ได้แก่ผู้ที่เคยทำมาแล้วแต่ปางก่อน เพี่ยงแต่เห็นพื้นน้ำ
ที่เป็นอยู่เองธรรมดา
อุคหนิมิต ก็บังเกิดขึ้นได้
อุคหนิมิต คือนิมิตที่จำได้ติดตาติดใจ
นึกถึงภาพนั้นเมื่อใดก็ปรากฏขึ้นได้เมื่อนั้น ทั้งหลับตาหรือลืมตา
วิธิทำอาโปกสิณที่ต้องสร้างขึ้น
นำน้ำที่ใสสะอาดใส่ให้เต็มเสมอปากบาตร
หรือคนโท เอาตั้งไว้ที่ลับ เพื่อภาวนา
วิธีนั่งเพ่งอาโปกสิณ
ตั้งบาตรหรือคนโท
อยู่ในระดับสายตามองเห็นพื้นน้ำพอดี ไม่ให้สูงหรือต่ำหรือเอียง
จากสายตา
เพราะจะทำให้เหมื้อย ได้เมื่อเพ่งนานๆ และต้องอยู่ห่างจากดวงกสิณระว่าง 2 ศอก ถึง 1 ศอก
แล้วให้พิจารณาว่า
กามทั้งหลายมีความยินดีนิดหน่อย แต่มีความทุกข์มาก
แล้ว
ภาวนา ลืมตาแต่พอดี
จับเอานิมิตในปถวิกสิณนั้น โดยอาการเสม่ำเสมอเรื่อยๆ ไป ไม่ใช่เพ่งจนเคร่งเครียด
คำภาวนา
ที่ใช้ก็คือ อาโป - อาโป ไปเรื่อย หรือ น้ำ - น้ำ
ไปเรื่อย บางครั้งพึงลืมตาดูนิมิต บางครั้งพึงหลับตาเสีย
แล้วนึกทางใจ อุคคหนิมิตยังไม่ปรากฏตราบใด ตราบนั้นก็ภาวนาไปเรื่อย
ๆ
เมื่ออุคคหนิมิตบังเกิด
หลับตานึกทางใจก็เห็นภาพนิมิตอยู่อย่างนั้น ก็ไม่จำเป็นนั่งเพ่งน้ำนั้นอีก
ไปที่สงบเงียบ ภาวนาไปเรื่อย เพื่อทรงอุคคหนิมิตไว้
เมื่อนึกตะล่อมนิมิตไว้ในใจแล้ว
เมื่อมีความสมบูรณ์ จิตย่อมตั้งมั่นด้วยอุปจารสมาธิ ปฏิภาคนิมิตย่อมเกิดขึ้น
ส่วนปฏิภาคนิมิตย่อมปรากฏเป็นสิ่งที่บริสุทธิ์ผุดผ่องกว่าอุคคหนิมิตตั้งร้อยเท่าพันเท่า ปฏิภาคนิมิตนั้นไม่มีสีไม่มีสันฐาน
ซึ่งเป็นสักว่าอาการที่ปรากฏแก่ผู้ได้สมาธิ ซึ่งเกิดจากสัญญาภาวนาเพียงอย่างเดียว
เรียกว่าได้อุปจารสมาธิ
อุปจารสมาธิเกิดขึ้นนั้นลางทีจิตก็ทำนิมิตให้เป็นอารมณ์
ลางที่ก็ตกลงภวงค์ ปฏิภาคนิมิตนั้นหายไป เมื่อทรงอุปจารสมาธิ
โดยปฏิภาคนิมิตนั้นไม่หายไป มีความเหมาะสม
การทำให้เกิดปฏิภาคนิมิตนั้นเกิดขึ้นได้อยาก
และการที่จะรักษาปฏิภาคนิมิตก็เป็นการยาก ดังนั้นอย่าประมาท
เพราะถ้ารักษาปฏิภาคนิมิตไว้ได้ อุปจารฌานที่ได้ก็จะไม่มีการเสื่อมหายไป นิวรณ์ 5 ก็สงบ
ลักษณะอุคคหนิมิต - ปฏิภาคนิมิต
ของอาโปกสิณ มีดังนี้
อุคคหนิมิตย่อมปรากฏเป็นดุจกระเพื่อมอยู่
ส่วนปฏิภาคนิมิตเป็นสภาพที่
นิ่งเหมือนแก้วใส
ส่วนที่เหลือก็คล้ายกับ
ปถวิกสิณ
จบอาโปกสิณโดยย่อ
ดูเตโช(ไฟ)และกสินอื่น
กลับหน้าแรก