กาแลคชีทางช้างเผือก(Milky way galaxy) และกลุ่มกาแลคชี(Cluster)
กาแลคชีทางช้างเผือกของเราเป็นกาแลชีแบบจานเกลียวสองใบประกอบกัน(Spiral galaxy) ที่หมุนเข้าสู่ศูนย์กลางของกาแลคชี เรามาดูภาพของกาแลคชีอื่นที่มีสภาพคล้ายกับกาแลคชีของเราที่กล้องฮับเบลได้ถ่ายไว้ดังภาพข้างล่าง
กาแลคชีทางช้างเผือกของเรามีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 5- 70,000 ปีแสง และหาได้อยู่อย่างโดดเดียวเพราะจะมีกาแลคชีเล็กอีก 5 กาแลคชีที่อยู่ใกล้ ๆ กัน อย่างเช่น Sagittarius Dwarf Galaxy ซึ่งเป็นกาแล็กซีบริวารที่อยู่ใกล้ที่สุดของทางช้างเผือก อยู่ห่างจากศูนย์กลางของทางช้างเผือก เพียง 50,000 ปีแสง แต่ถูกบดบังอยู่เบื้องหลังทางช้างเผือกของเรา
รูปแบบของกาแลคชีมีหลายแบบด้วยกัน เช่นเป็นกาแล็กซีแบบทรงรี(elliptical) และแบบ irregular (มีรูปร่างไม่แน่นอน) ก็มี แต่ก็มีกาแลคชีที่เป็นที่รู้จักกันมากในกลุ่มนักดาราศาสตร์ คือกาแลคชี แอนโดรมีดา (M31) ซึ่งเมื่อมองไปดูบนท้องฟ้าจะเป็นว่าเป็นฝ้านิดๆ บางๆ อยู่ในกลุ่มดาวแอนโดรมีดา หากต้องการมองเห็นลักษณะ เป็นฝ้าขาวที่ชัดเจนขึ้น อาจต้องใช้กล้องส่องทางไกล หรือกล้องดูดาวโดยกลุ่มดาวแอนโดรมีดา จะอยู่สูงที่สุดบนฟ้า เหนือขึ้นไปจากดาวเหนือ และกลุ่มดาวค้างคาว เวลาประมาณ สี่ทุ่มในเดือนตุลาคม-พฤศจิกายน มีภาพของกาแลคชีแอนโดรมีดา จากกล้องฮับเบิลดังข้างล่างนี้
จากภาพแรกของกาแลคชีแอนโดรมีดา จะเห็นว่ามีกาแลคชีเล็ก อยู่เบื้องหลัง เมื่อมาดูภาพที่สอง ก็จะเห็นกาแลคชีเล็กๆ ถึงสองกาแลคชีที่อยู่ใกล้กับกาแลคชีแอนโดรมีดา และกาแลคชีทั้งสองนั้นกำลังถูกกาแลคชีแอนโดรมีดาดึงเข้ามารวมกัน เช่นเเดียวกันกับกาแลคชีเล็กๆ ถึง 5 กาแลคชีที่อยู่ใกล้กาแลคชีทางช้างเผือกของเรา กำลังถูกกาแลคชีทางช้างเผือกของเราดึงดูดเข้ามารวมกัน
เป็นอันว่า กาแลคชีทางช้างเผือกของเรา อยู่กับกาแลคชีอื่น ประมาณ 30 กว่ากาแลคชี อยู่ใกล้กันบ้างไกลกันบ้าง เรียกกลุ่มกาแลคชีของเราว่า Local cluster หรือ Local Group และ Local Group นี้มีความกว้างของเส้นผ่าศูนย์กลาง ประมาณ 1Mpc( Megaparsec ~ 3,260,000 ปีแสง ) เลยออกไปนอกเขตของLocal Group เป็นอวกาศที่ว่างเปล่า ที่แทบจะไม่พบกาแล็กซีอื่นใดอยู่ กาแล็กซีกลุ่มอื่นที่ใกล้ที่สุด คือ Virgo Cluster อยู่ห่างออกไปประมาณ 18Mpc ซึ่งไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่าหรือกล้องสองทางไกลแบบธรรมดา แม้แต่กาแลคชีที่อยู่ในกลุ่ม Local Group ที่อยู่ไกลออกไปมองไม่ค่อยเห็นด้วยตาเปล่า อย่างเช่นกาแลคชีแอนโดรมีดา ถ้ามองด้วยตาเปล่าก็แทบจะไม่เห็น เพราะจะเป็าฝ้านิดๆ บางๆ เท่านั้น ทั้งที่กาแลคชีแอนโดรมีดา เป็นกาแลคชีที่ใหญ่สุดที่มีขนาดพอๆ กับกาแลคชีทางช้างเผือกของเรา แต่อยู่ไกลกันถึง ประมาณ 1,700,000 ปีแสง ดังนั้นการทีจะเห็นกาแลคชีต่างๆ ได้อย่างดีและชัดเจนก็ต้องใช้กล้างกล้องที่มีคุณภาพสูงสุดอย่างกล้องฮับเบล ที่เป็นกล้องที่อยู่นอกโลก
ต่อไปเป็นภาพของกลุ่มกาแลคชีกลุ่มอื่นที่อยู่ใกล้กับกลุ่มกาแลคชีของเรา(Local Group) ก็คือกลุ่ม Virgo Cluster ที่ห่างออกไปประมาณ 18Mpc หรือประมาณ 58,680,000ปีแสง เป็นภาพรุ่นเก่าของกล้องฮับเบล แต่ทำให้เห็นเข้าใจในมุมกว้างได้ดีครับ
ภาพใหญ่ด้านช้ายมือเป็นภาพระยะทางเห็นไป
ไกลถึง 4- 6 พันล้านปีแสง จากกลุ่ม Virgo Cluster กาแลคชี ส่วนภาพเล็กบนขวามือ
เป็นภาพระยะทางเห็นไปไกลถึง 4 พันล้านปีแสง จากกาแลคชีแอนโดรมีดา ของ
ข้อสังเกตุจากภาพด้านบน ภาพกาแลคชีที่เป็นสีแดง เป็นภาพที่อยู่ไปไกลจากกลุ่มกาแลคชีของเรามากๆ กว่ากาแลคชีที่เป็นภาพสีน้ำเงินหรือส้ม และสีแดงๆ จางๆ เหล่านี้เป็นตัวชี้ให้เห็นว่ากลุ่มกาแลคชีอื่นกำลังเคลื่อนที่ห่างออกไปจาก กลุ่ม Local Group ของเราอยู่ แต่ในทางตรงกันข้ามกาแลคชีภายในกลุ่ม Local Group ของเรา กำลังเคลื่อนที่เข้าหากันเพื่อรวมกันเป็นกาแลคชีที่ใหญ่ขึ้นเป็น superior galaxy
ต่อไปมาดูภาพกาแลคชีต่างๆ
ส
ภาพทั้งหมดเอามาจากเว็บ(Picture from web) http://hubblesite.org/gallery/
เข้าสู่การรวมตัวกันของกาแลคชีภายในกลุ่มเดียวกัน