พระศาสดาเมื่อประทับอยู่    พระเชตวันมหาวิหาร  ทรง

ปรารภอุบาสกผู้ขายผักผู้หนึ่ง  ตรัสพระธรรมเทศนานี้  มีคำ

เริ่มต้นว่า  สพฺโพ  โลโก  ดังนี้.  เรื่องราวพิสดารอยู่ในเอกนิบาต

นั้นแล้ว.

       แม้ในทุกนิบาตนี้  พระศาสดาตรัสถามอุบาสกนั้นว่า  ดูก่อน

อุบาสก  ทำไมหายไปนานนัก.  อุบาสกกราบทูลว่า  ข้าแต่พระองค์

ลูกสาวของข้าพระองค์มีใบหน้ายิ้มแย้มแจ่มใสเสมอ  ข้าพระองค์

ลองทดลองดู  แล้วจึงยกให้เด็กหนุ่มของตระกูลผู้หนึ่ง  เพราะมัว

จัดการเรื่องนั้นอยู่  จึงไม่ได้โอกาสมาเฝ้าพระองค์.  ลำดับนั้น

พระศาสดาตรัสกะอุบาสกนั้นว่า  ดูก่อนอุบาสก  ลูกสาวของท่าน

มิใช่เป็นผู้มีศีลในบัดนี้เท่านั้น  แม้เมื่อก่อน  ก็มีศีล  และท่านก็

ทดลองนางแล้วเหมือนกัน  แล้วทรงนำเรื่องอดีตมาตรัสเล่า.

       ในอดีตกาลครั้งพระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติอยู่ใน

กรุงพาราณสี  พระโพธิสัตว์ได้เป็นรุกขเทวดา.  ในกาลนั้น

อุบาสกขายผักผู้นี้แหละคิดจะทดลองลูกสาว  จึงนำเข้าป่าแล้ว

จับมือทำเป็นต้องการด้วยอำนาจกิเลส.  ลำดับนั้นอุบาสกได้กล่าว

กะลูกสาวผู้คร่ำครวญอยู่ด้วยคาถาแรกว่า  :-

                     สัตว์โลกทั้งปวง  เป็นผู้พอใจในการเสพ

              กาม  ดูก่อนแม่เสคคุ  เจ้าเป็นผู้ไม่ฉลาดในธรรม

              ของชาวบ้าน  ความที่เจ้าเป็นนางกุมารี  ถูกบิดา

              จับมือในป่าชัฏร้องไห้อยู่ในวันนี้เป็นธรรมดา.

       ในบทเหล่านั้น  บทว่า  สพฺโพ  โลโก.  อตฺตมโน  อโหสิ

ความว่า  แน่ะแม่หนู  สัตว์โลกทั้งสิ้นพอใจในการเสพกามนี้.

บทว่า  เสคฺคุ  เป็นชื่อของหญิงนั้น.  ดูก่อนแม่เสคคุ  เจ้าไม่ฉลาด

ในธรรมของชาวบ้าน.  ท่านอธิบายว่า  เจ้าไม่ฉลาดในธรรมของ

ชาวบ้าน  คือ  ในธรรมของคนถ่อยนี้.  บทว่า  โกมาริโก  นาม

ตวชฺช  ธมฺโม.  ความว่า  แม่หนู  สภาพของเจ้านี้อย่างไร  ในวันนี้.

ยํ  ตวํ  คหิตา  ปวเน  ปโรทสิ  ความว่า  อุบาสกถามว่า  เจ้าถูกเรา

จับมือด้วยความเชยชมในป่านี้  เจ้าคร่ำครวญ  คือ  ไม่ยอม  สภาพ

ของเจ้านี้  คือ  อะไรกัน  เจ้ายังเป็นเด็กหญิงอยู่หรือ.

       กุมารีฟังคำนั้นแล้ว  กล่าวว่า  จริงจ้ะพ่อ  ลูกยังเป็นเด็ก

หญิงอยู่  แล้วคร่ำครวญกล่าวคาถาที่    ว่า  :-

                     เมื่อฉันได้รับทุกข์แล้ว  ผู้ใดเป็นที่พึ่งได้

              ผู้นั้นคือบิดาของฉัน  กลับมาทำกรรมมิดีมิร้าย

              ฉันในป่า  ฉันจะคร่ำครวญหาใครในป่าได้อีกเล่า

              ผู้ใดเป็นที่พึ่งได้  ผู้นั้นกลับมาทำฉันถึงสาหัส.

       อุบาสกขายผักนั้น  ลองใจลูกสาวในครั้งนั้นด้วยประการ

ฉะนี้แล้ว   จึงพาไปบ้าน  ยกให้เด็กหนุ่มแห่งตระกูล  แล้วไปตาม

ยถากรรม.

       พระศาสดาทรงนำพระธรรมเทศนานี้มาแล้ว  ทรงประกาศ

สัจธรรม  ทรงประชุมชาดก.   เมื่อจบสัจธรรม  อุบาสกขายผัก

ได้ตั้งอยู่ในโสดาปัตติผล   ลูกสาวในครั้งนั้นได้เป็นลูกสาวใน

ครั้งนี้นั่นเอง  ส่วนรุกขเทวดาผู้ทำเหตุนั้นให้ประจักษ์  คือ  เรา

ตถาคตนี้แล.

                     จบ  อรรถกถาเสคคุชาดกที่